Kavılca, dünyanın en eski buğday
türlerinden biri. Bir grup gönüllü onu yok olmak üzereyken bulup tarıma
kazandırmasaydı Anadolu’dan silinip gidecekti.
Kars’ta, Yer Gök Anadolu Derneği’nin
çabalarıyla kavılca buğdayına yönelen üreticilerin sayısı artıyor. Bu buğday
türünde kabuk sayısı daha fazla; bu yüzden hasadı, kabuklarının ayrılması
diğerlerine göre daha zor.
Kars’ın yerli buğdaylarından kavılca
(kabulca, kablıca) emmer grubu buğdaylar içinde değerlendiriliyor. Basım tarihi
1951 olan Türkiye’nin Zirai Bünyesi isimli eser, Emmer çeşidi buğdayların
tümüne Anadolu’da ‘kablıca’ dendiğini, tarımının en çok Kuzey Anadolu ve
özellikle de Kastamonu’da yapıldığını belirtiyor.
Her bölgede tohum çeşitlerine verilen isimler
de bu akrabalık konusunda bize yol gösterici olabilir. Buğdayın kavılca çeşidi
soğuk iklime uyum sağlamak için hem tohumu çevreleyen kabuk sayısını artırmış,
hem başağındaki çatallarını daha da kalınlaştırmış.
İklime uyumun bir sonucu olarak da daha
ılıman yerde evrilen Kastamonu’nun siyezi, kavılca ile akraba olsa da görünüş
bakımından daha çıplak kalıvermiş. Bu nedenle de Karslılar, siyeze ‘cıbıl arpa’
diyor. Aynı şekilde kavılca siyezin daha çatallısı anlamında ‘çatal siyez’
adını da alıyor.
Emmer (Triticum dicoccum) ve einkorn
(Triticum monococcum) çeşidi buğdaylara Anadolu’nun en eski yerleşimlerinden
Çayönü’nde de rastlanmıştı. Kastamonu’nun meşhur siyezi ile birlikte Kars’ın
kavılcası da işte bu antik buğday grubu içinde yer alıyor.
Kısacası hâlâ medeniyet tarihinin en
eski buğdaylarının tarımını görme şansına sahibiz. Geleneksel olarak bulgur
olarak tüketilen ve lahana sarması, süt çorbası yapılan kavılcanın tarımı ne
yazık ki durmuştu. Çünkü hasadı günümüz koşullarında çiftçiye zor geliyor, tanesi
kabuğundan zor ayrılıyor, unu tek başına iyi ekmek olmuyordu ve bulgur yapımı
zahmetliydi.
Birkaç çiftçinin ambarında yok olacağı
günü bekliyordu.
Bekliyordu ki bu yok oluş, daha sonra
çalışmalarını Yer Gök Anadolu Derneği (YEGA) çatısı altında toplayacak olan bir
grup gönüllü tarafından 2006’da keşfedildi. Sayısı beşi geçmeyen çiftçi
ambarından, büyük ihtimalle son kalan 2 ton kavılca satın alınarak toplandı.
Daha fazla sayıda çiftçi bu atadan kalma
çeşidin ekimi için ikna edildi ve toplanan tohumlar yüzer kilolar halinde
dağıtıldı. Bugün Kars’ta 200’ün üzerinde çiftçi, toplam 100 tondan fazla
kavılca üretiyor.
Soğuk iklime uyum sağlamış kavılca,
emmer grubu içinde yer alan bir buğday türü.
Yer Gök Anadolu Derneği çalışmalarını
kavılca ile sınırlamadı, yörede yok olan diğer tohumları da hayata geçirecek
çalışmalar planladı. Yöresel adıyla zeyrek, yani keten tohumu, ondan yapılan
şifalı beziryağı, külür (sultani bezelye de denilen bir çeşit), çavdar ve
kavılca ile karıştırıldığında lezzetli ekmeklere dönüşen yerli kırmızı buğday
çeşitlerinin de devamlılığı için emek veriyor.
Bu çeşitlerin ekimini teşvik ederek
Kars’taki bir fırında ekmek üretti ve halka sunuldu. Dernek, Birleşmiş
Milletler GEF Küçük Destek Programı kapsamında aldığı yardımla da ürünlerin organik
tarım standartlarına getirilmesi için çalışmalar yürüttü. Böylece kavılca
buğdayı organik yöntemlerle çoğaltılarak pazarlanabilir bir üretime
kavuşturuldu.
Kavılca üretimi sayesinde memleketlerine
geri dönen gençler de oldu.
Kavılca buğdayı ve yetiştirme
geleneğinin kökeni günümüzden binlerce yıl öteye dayanıyor. Binlerce insan onu
yetiştirdi geçmişte, daha fazlası tattı, yeniden tatmak istedi. Bir insan
ömründen kısa bir sürede yok olma durumuna geldi, sonra başka birileri devam
etmesini istedi ve şimdi yeniden çoğalıyor. Döngü devam ediyor. Kavılca buğdayı
gibi iyi tohumların devamlılığı dünyadaki yaşamı da iyileştiriyor.
Ektiğimizi biçiyor isek eğer, kavılcayı
ekerek iyiliği biçmiş olmaz mıyız, daha şimdiden bile!
Çağan Şekercioğlu
Web sayfamızdan ya da sosyal medya hesaplarımızdan sipariş verebilirsiniz.
Kavilca bugdayi nedir? Malesef yalnis bilgi verilmis. .Turkiyede sadece kavilca ve siyez gdo suz denmiş... 1.Turkiyede GDO LU bugday yoktur....hibrit tohumlar vardir.Gdo lu bugday ekimi yasaktir..ha gdo zararli da hibrit faydali mi? Tabiki degil.ben her ikisine de karsiyim.ama bilgiyi bastan dogru ogrenmek gerek Ikincisi hibrit olmayan yani atalik tohum olarak sadece kavilca ve siyez yok... Mesela KARAKILCIK VAR.. KIZIKTAN VAR.. Daha bircok cesit var yani..
Yanlışlık varsa düzeltmek isteriz
Bu bahsedilen undan evde ekmek yapmak için ticari amaç olmaksızın edinmek istiyorum yardımcı olursanız memnun olurum saygılar sunuyorum
05065556313
Bu bahsedilen undan evde ekmek yapmak için ticari amaç olmaksızın edinmek istiyorum yardımcı olursanız memnun olurum saygılar sunuyorum
Çok güzel hazırlanmış içerik için bolca teşekkür...
Kavalca unu
Buğday ve un üreticisiyiz. Sizlere hizmet için varız. Siz yeter ki isteyin
ÜYE OL / GİRİŞ YAP
Hiç denemedim denemek istiyorum. Unu nereden bulabilirim